ไม่ใช่แค่มนุษย์เท่านั้นที่มีการล่าอาณานิคมเพื่อขยายอิทธิพลเข้าไปควบคุมหรือยึดครองดินแดนอื่นๆ การแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโควิด-19 ที่เข้าไปยึดครองร่างกายสร้างความเสียหายให้กับ “ปอด” ซึ่งเป็นอวัยวะสำคัญจนนำไปสู่ “สงครามโรคระบาด” คร่าชีวิตผู้คนเป็นจำนวนมาก หากเปรียบเสมือนกับการล่าอาณานิคมของเชื้อไวรัสบนร่างกายมนุษย์ก็คงไม่ผิด

แม้เป็นเวลากว่า 3 ปีแล้วที่เราใช้ชีวิตด้วยความหวาดระแวงว่าร่างกายจะสูญเสียพื้นที่ปอดจากการโจมตีของเชื้อไวรัสหรือไม่ เพราะยังไม่เป็นที่แน่ชัดว่าเชื้อไวรัสโควิด-19 เข้ามาทำร้ายปอดของเราในรูปแบบไหน เนื่องจากเทคโนโลยีทางการแพทย์ที่มีอยู่แบบดั้งเดิมยังมีข้อจำกัด ทำให้ไม่สามารถเห็นรายละเอียดได้ลึกพอ แม้ก่อนหน้านี้จะเคยพยายามทำภาพปอด 3 มิติขึ้นมาแล้ว แต่ภาพที่ได้เป็นเพียงภาพฝ้ามัวไม่ชัดเจน จึงไม่เห็นรายละเอียดของถุงลมปอด ซึ่งเป็นจุดสำคัญในการวินิจฉัย
.
สถานการณ์ล่าสุดสงครามโรคระบาดครั้งนี้กำลังจะคลี่คลาย เนื่องจากมีนักวิจัยและนักวิทยาศาสตร์หลากหลายสาขากำลังร่วมกันทำงานในโครงการ “Human Organ Atlas” เพื่อศึกษาแผนที่ร่างกายมนุษย์ โดยใช้แสงซินโครตรอนเป็นเครื่องมือในการส่องดูรายละเอียดร่างกายและอวัยวะต่างๆ ให้สามารถซูมได้ลึกลงไปถึงในระดับเซลล์ เหมือนเราใช้ Google Earth ซูมดูหลังคาบ้านตัวเองจากแผนที่โลกทั้งใบ
.
ผลงานนี้บุกเบิกโดย Paul Tafforeau นักวิทยาศาสตร์ซินโครตรอนจาก European Synchrotron Radiation Facility (ESRF) ในฝรั่งเศส และ Claire Walsh นักวิจัยจาก University College London (UCL) ในอังกฤษ พวกเขาได้ใช้แสงซินโครตรอนศึกษาปอดของผู้ป่วยโควิด-19 ที่เสียชีวิตจากภาวะทางเดินหายใจล้มเหลวเฉียบพลัน ด้วยเทคนิค “Hierarchical Phase-Contrast Tomography (HiP-CT)” ที่สามารถเอกซเรย์อวัยวะได้ละเอียดกว่าเทคนิค CT Scan ถึง 100 เท่า โดยใช้รังสีเอกซ์ที่สว่างที่สุดในโลกจากเครื่องกำเนิดแสงซินโครตรอนที่มีชื่อว่า Extremely Brilliant Source (EBS) ฉายเข้าไปในขวดโหลที่แช่ปอดไว้ด้วยสารละลายที่มีลักษณะเป็นวุ้น ทำให้นักวิจัยมีโอกาสได้เห็นภาพปอดแบบ 3 มิติ ที่มีร่องรอยความเสียหายจากโรคลงลึกในระดับเซลล์ ในแบบที่ไม่ต้องทำให้อวัยวะเสียหาย
.
จากการทดลองพบว่า การล่าอาณานิคมของเชื้อไวรัสโควิด-19 ในครั้งนี้ ได้เข้าไปยึดพื้นที่ปอดโดยได้สร้างความเปลี่ยนแปลงให้เส้นเลือดฝอยในปอดจำนวนมหาศาลขดตัวลง ส่งผลให้ออกซิเจนในระบบการไหลเวียนของเลือดต่ำจนไม่สามารถนำไปเลี้ยงอวัยวะต่างๆ ในร่างกายได้ ซึ่งผลกระทบเหล่านี้เป็นสิ่งที่เคยถูกตั้งสมมติฐานแต่ไม่ได้รับการพิสูจน์มาก่อน แต่วันนี้เทคโนโลยีที่ชื่อว่าซินโครตรอนช่วยเผยให้เห็นผลลัพธ์อย่างชัดเจน
.
โครงการ Human Organ Atlas ไม่ได้จบแค่การสำรวจปอดของผู้ป่วยโควิด-19 เท่านั้น เพราะหลังจากประสบความสำเร็จกับการสร้างแผนที่ปอดแล้วก็ได้ทำการทดลองกับ สมอง หัวใจ ไตและม้ามในเวลาถัดมา ซึ่งเป็นการเผยให้เห็นว่าโครงการมีเป้าหมายในการสร้างแผนที่อวัยวะมนุษย์ทั่วทั้งร่างกาย เพื่อนำไปสู่ข้อมูลสำหรับการศึกษาและการวิจัยทางการแพทย์ต่อไป แถมยังเป็นข้อมูลสาธารณะที่ทุกคนสามารถเข้าถึงและนำไปใช้ได้ การทดลองนี้จึงเหมือนเป็นการบุกสำรวจอาณานิคมใหม่ภายในร่างกายตัวเองด้วยเช่นเดียวกัน เพื่อที่วันหนึ่งสิ่งเหล่านี้ จะสร้างประโยชน์ให้กับมนุษยชาติได้อย่างมหาศาล
.
ทำความรู้จักโครงการ “Human Organ Atlas” เพิ่มเติม > https://human-organ-atlas.esrf.eu/
.
อ้างอิงข้อมูลจาก:
Psychic World: From whole-organ to cellular resolution: synchrotron X-ray images reveal COVID-19 lung damage | https://bit.ly/3Lr9I9E
National Geographic: World’s brightest x-rays reveal COVID-19’s damage to the body | https://on.natgeo.com/3DnKPJ9
.
#แผนที่ปอด3มิติ #ผู้ป่วยโควิด #ปอด #โควิด19 #ซินโครตรอน #สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน