โครงการอบรม 
“การประยุกต์ใช้เทคนิค XAS เพื่อการวิเคราะห์เชิงลึก สำหรับองค์ประกอบธาตุและโครงสร้างของสารประกอบ”
(XAS Application for Advanced Chemical and Structural Analyses)

---

 

---

ในระหว่างวันที่ 19-20 สิงหาคม 2558

ณ สถาบันเทคโนโลยีนานาชาติสิรินธร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต จังหวัดปทุมธานี

ความสำคัญและที่มาของโครงการ

         ด้วย ระบบลำเลียงแสงที่ 8 สำหรับเทคนิค X-ray Absorption Spectroscopy (XAS) ของสถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องค์การมหาชน) ได้เปิดให้บริการทางด้านเทคนิคการดูดกลืนรังสีเอกซ์แก่นักวิจัยในสถาบันการศึกษาและสถาบันวิจัยทั้งภาครัฐและเอกชนมาตั้งแต่ พ.ศ. 2549 จากการปรับปรุงทางเทคนิคการตรวจวัดมาอย่างสม่ำเสมอและการสะสมประสบการณ์ของนักวิทยาศาสตร์ที่ดูแลระบบลำเลียงแสง ทำให้ขณะนี้สถานการณ์ให้บริการของสถานีวิจัย BL8: XAS อยู่ในระดับที่ได้รับการยอมรับจากเครือข่ายกลุ่มผู้ใช้บริการในประเทศและผู้เชี่ยวชาญจากต่างประเทศ โดยสเปกตรัมที่วัดได้มีความน่าเชื่อถือและมีคุณภาพสัญญาณเพียงพอต่อการวิเคราะห์องค์ประกอบธาตุและโครงสร้างของสารประกอบขั้นสูง สามารถตรวจวัดองค์ประกอบธาตุที่มีความเข้มข้นต่ำได้ถึงระดับ 50 ppm ด้วยฟลักซ์ของโฟตอนสูงสุดในระดับ 1011 photon.s-1.100mA-1 โดยสารตัวอย่างไม่ถูกทำลายระหว่างการวัดและสามารถอยู่ได้ทั้งในสถานะของแข็งและของเหลว ในขณะนี้สามารถตรวจวัดได้สองระบบ คือ การตรวจวัดแบบส่องผ่านและการตรวจวัดแบบ
ฟลูโอเรสเซนส์

         อย่างไรก็ดี เครือข่ายกลุ่มผู้ใช้บริการสำหรับเทคนิค XAS ยังคงสามารถขยายได้อีกมาก เนื่องจากเป็นเทคนิคที่ประยุกต์ใช้กับงานวิจัยได้หลากหลายสาขา ทั้งนี้ เพื่อรองรับการให้บริการแสง ณ ระบบลำเลียงแสงที่ 8: XAS ที่ยังคงมีอยู่อย่างเพียงพอต่อกลุ่มผู้ใช้ใหม่ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสถาบันเทคโนโลยีนานาชาติสิรินธร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และหน่วยงานอื่นๆ ซึ่งมีกลุ่มวิจัยและศูนย์ความเป็นเลิศทางด้านต่างๆ อยู่หลายกลุ่ม แต่ยังมีผู้ใช้บริการเทคนิค XAS ในสัดส่วนน้อย

         เพื่อเป็นการประชาสัมพันธ์ทางเทคนิคและสนับสนุนการเข้าถึงรายละเอียดสำหรับการประยุกต์ใช้ XAS สำหรับงานวิจัยในด้านต่างๆ รวมถึงการเปิดโอกาสให้ผู้ใช้บริการที่ติดปัญหาด้านการวิเคราะห์ข้อมูล สามารถนำข้อมูลที่วัดแล้วมาปรึกษาและเรียนรู้ตัวอย่างในการวิเคราะห์ข้อมูลเพิ่มเติม ดังนั้น กลุ่มนักวิจัยของสถานีวิจัย BL8: XAS จึงได้จัดกิจกรรมการอบรม “การประยุกต์ใช้เทคนิค XAS เพื่อการวิเคราะห์เชิงลึก สำหรับองค์ประกอบธาตุและโครงสร้างของสารประกอบ (XAS Application for Advanced Chemical and Structural Analyses)” ในระหว่างวันที่ 19-20 สิงหาคม 2558 ณ สถาบันเทคโนโลยีนานาชาติสิรินธร มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต จังหวัดปทุมธานี  ให้กับกลุ่มอาจารย์และนักวิจัยที่สนใจ โดยมีหัวข้อที่สำคัญ ดังต่อไปนี้

1.    แนะนำแสงซินโครตรอน ระบบลำเลียงแสงที่ 8 และเทคนิคการดูดกลืนรังสีเอ็กซ์
2.    การประยุกต์ใช้ XAS ในงานวิจัยสาขาต่างๆ  
3.    การสาธิตการใช้โปรแกรมวิเคราะห์ข้อมูล Athena, Linear Combination Fit, Artemis
4.    การวิเคราะห์สถานะออกซิเดชัน โครงสร้างโมเลกุล  โครงสร้างผลึก โครงสร้างอสัณฐาน
5.    การอภิปรายข้อซักถามและความเป็นไปได้ของโครงการวิจัยใหม่

วัตถุประสงค์ของโครงการ

1.    ส่งเสริมการใช้ประโยชน์แสงซินโครตรอนของสถาบันในเทคนิค XAS
2.    เพื่อให้คำปรึกษากับกลุ่มผู้ใช้เทคนิคการดูดกลืนรังสีเอ็กซ์ ภายหลังจากที่ได้สเปคตรัมจากการวัด
ณ ระบบลำลำเลียงแสงที่ 8
3.    สร้างกลุ่มผู้ใช้รายใหม่ให้กับระบบลำเลียงแสง
4.    เพื่อช่วยให้ผู้ใช้มีความชำนาญในการวิเคราะห์ข้อมูล XAS มากขึ้น

กลุ่มเป้าหมาย 60 คน

1.    นักวิจัยและอาจารย์  (วุฒิการศึกษาระดับปริญญาโทและเอก)
2.    นักศึกษา  (กำลังศึกษาระดับปริญญาโทและเอก)

กำหนดการ

วันที่ 19 สิงหาคม 2558
08:30 - 09:00 น.	ลงทะเบียน
09:00 - 09:10 น.	พิธีเปิด โดย ศาสตราจารย์ ดร.สมนึก ตั้งเติมสิริกุล ผู้อำนวยการสถาบันเทคโนโลยีนานาชาติสิรินธร
09:10 - 10:30 น.	การบรรยายเรื่อง “แนะนำแสงซินโครตรอน ระบบลำเลียงแสงซินโครตรอน และเทคนิคการดูดกลืนรังสีเอ็กซ์ (XAS)” โดย ดร.วันทนา คล้ายสุบรรณ์  สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องค์การมหาชน)
10:30 - 10:45 น.	รับประทานอาหารว่าง
10:45 - 11:30 น.	การบรรยายเรื่อง “การประยุกต์ใช้ XAS ในงานวิจัยสาขาต่างๆ” โดย ดร.ณิรวัฒน์ ธรรมจักร์   สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องค์การมหาชน)
11:30 - 12:00 น.	การบรรยายเรื่อง “การสาธิตการวิเคราะห์สถานะออกซิเดชันและ โครงสร้างเคมีของธาตุดูดกลืนรังสีเอกซ์ด้วยโปรแกรม Athena” โดย ดร.วันทนา คล้ายสุบรรณ์  สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องค์การมหาชน)
12:00 - 13:00 น.	รับประทานอาหารกลางวัน
13:00 - 14:00 น.	การบรรยายเรื่อง “การใช้ XAS ตอบโจทย์วิจัยวัสดุเซรามิกส์” โดย รองศาสตราจารย์ ดร.วิษณุ เพชรภา สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง
14:00 - 15:00 น.	การสาธิตการใช้โปรแกรม Athena เพื่อการประมวลผลข้อมูล โดย นางสาวชนากานต์ ชลสุข  สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องค์การมหาชน)
15:00 - 15:15 น.	รับประทานอาหารว่าง
15:15 - 16:30 น.	แบบฝึกหัดใช้โปรแกรม Athena
วันที่ 20 สิงหาคม 2558
09:00 - 10:00 น.	การบรรยายเรื่อง “การใช้ XAS ตอบโจทย์วิจัยสารเร่งปฏิกิริยา” โดย ดร.พงษ์ธนวัฒน์ เข็มทอง  ศูนย์นาโนเทคโนโลยีแห่งชาติ
10:00 - 10:30 น.	การสาธิตการใช้โปรแกรม Artemis เพื่อวิเคราะห์ตัวอย่างโครงสร้างที่เป็นผลึก โดย ดร.ณิรวัฒน์ ธรรมจักร์   สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องค์การมหาชน)
10:30 - 10:45 น.	รับประทานอาหารว่าง
10:45 - 12:00 น.	การสาธิตการใช้โปรแกรม Artemis เพื่อวิเคราะห์ตัวอย่างโครงสร้างอสัณฐาน โดย ดร.ณิรวัฒน์ ธรรมจักร์   สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องค์การมหาชน)
12:00 - 13:00 น.	รับประทานอาหารกลางวัน
13:00 - 14:30 น.	แนะนำขั้นตอนการสมัครขอใช้บริการเทคนิค XAS ของระบบลำเลียงแสงที่ 8 และอภิปรายความเป็นไปได้ของโครงการวิจัยใหม่จากผู้เข้าร่วมอบรม โดย ดร.วันทนา คล้ายสุบรรณ์  สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องค์การมหาชน)
14:30 น.	ปิดการอบรม โดย ศาสตราจารย์ ดร.สมนึก ตั้งเติมสิริกุล ผู้อำนวยการสถาบันเทคโนโลยีนานาชาติสิรินธร